İnvestisiya təşviqi mexanizmi

İnvestisiya fəaliyyətinin genişləndirilməsi, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, sənaye istehsalının artırılması məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "İnvestisiya təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" 18 yanvar 2016-cı il tarixli 745 nömrəli Fərmanı, 20 aprel 2016-cı il tarixli 877 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “İnvestisiya təşviqi sənədini almış hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxalı üçün təsdiqedici sənədin verilməsi Qaydası" və investisiya təşviqi mexanizminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı 20 dekabr 2022-ci il tarixli 1913 nömrəli Fərmanı ilə investisiya təşviqi mexanizmi yaradılaraq təkmilləşdirilmiş və müvafiq meyarlara uyğun sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi şəxs və fərdi sahibkarların vergi və gömrük güzəştləri əldə etməsi üçün əlverişli şərait yaranmışdır. İnvestisiya təşviqi mexanizminə edilmiş son dəyişikliklərə əsasən investisiya təşviqi sənədi 2023-cü ilin 1 yanvar tarixindən 3 il müddətində sənaye məhəllələri, aqroparklar, turizm və rekreasiya zonaları, müvafiq ərazilərdə ( Bakı, Sumqayıt, Gəncə şəhərləri, Abşeron rayonu və işğaldan azad edilmiş ərazilər istisna olmaqla, digər şəhər və rayonlarda) həyata keçiriləcək layihələrə, eləcə də ölkə başçısı tərəfindən müəyyən edilən istiqamətlər üzrə həyata keçiriləcək strateji layihələrə verilir. Yeni mexanizmdə müəyyən edilmiş meyarlara ekoloji nöqteyi-nəzərdən əhəmiyyətli olan tullantıların təkrar emalı fəaliyyət sahəsi əlavə olunmuş və turizm istiqamətli fəaliyyət sahələri genişləndirilmişdir. Yeni mexanizm əsasən regionların inkişafına və investisiya potensialının artırılmasına yönəlmişdir. İnvestisiya təşviqi sənədi həmin sənədin əldə olunduğu tarixdən etibarən 7 il müddətində Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində və "Gömrük tarifi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda müəyyən edilmiş güzəştləri əldə etməyə əsas verən sənəddir. Bu güzəştlərə aiddir:

• mənfəət və ya gəlir vergisinin 50%-dən azadolma;
• torpaq və əmlak vergisindən tam azadolma;
• müvafiq təsdiqedici sənəd əsasında layihə çərçivəsində xaricdən idxal olunan texnika, texnoloji avadanlıq və qurğunun gömrük rüsumu və ƏDV-dən tam azadolma.

Ümumilikdə 01.10.2023-cü il tarixinədək 483 sahibkarlıq subyektinə 583 investisiya təşviqi sənədi təqdim edilmişdir. İnvestisiya təşviqi sənədi təqdim edilmiş layihələrin reallaşması nəticəsində yerli istehsala 5.6 milyard manatdan artıq investisiyanın yatırılacağı, 38.6 mindən çox iş yerinin açılacağı nəzərdə tutulmuşdur. Təşviq edilmiş layihələrin 13%-i Bakı şəhəri və ətraf qəsəbələrin, 87%-i isə regionların payına düşür. Təqdim edilmiş investisiya təşviqi sənədlərinin 61.4%-i sənaye, 35.2%-i kənd təsərrüfatı, 1.9%-i logistika, 1.5%-i isə turizm, sahələrində icra olunacaq layihələri əhatə edir.

Cədvəl 7. İstiqamətlər üzrə bölgü

O cümlədən, 2022-ci il ərzində 49 sahibkarlıq subyektinə 50 investisiya təşviqi sənədi təqdim olunmuşdur. İnvestisiya təşviqi sənədi təqdim edilmiş layihələrin reallaşması nəticəsində yerli istehsala 667,3 milyon manat investisiyanın yatırılması və 2342 yeni iş yerinin açılması nəzərdə tutulur.

İnvestisiya təşviqi sənədi verilmiş 400-dən artıq layihə fəaliyyətə başlamış, digər layihələrin qurulması üzrə işlər davam etdirilir. Fəaliyyət göstərən müəssisələr üzrə istehsal olunan müxtəlif sənaye və kənd təsərrüfatı məhsulları dünyanın müxtəlif ölkələrinə (MDB, Avropa, ərəb ölkələri və s.) ixrac olunur.

Verilmiş İTS-lərin illər üzrə bölgüsü

01.07.2023-cü ilədək investisiya təşviqi sənədini almış hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara (446 sahibkarlıq subyekti) 997.6 milyon ABŞ dolları dəyərində texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxalı üçün 5389 təsdiqedici sənəd verilmiş və sahibkarlar tərəfindən idxalda tətbiq olunan vergi və rüsumlardan 247.5 milyon ABŞ dolları məbləğində güzəşt əldə edilmişdir.

Güzəştlə idxal olunmuş avadanlığın dəyəri (mln. ABŞ dolları)

Ümumilikdə investisiya təşviqi sənədi verilmiş 288 layihə üzrə (49%) indiyədək təsdiqedici sənədlərlə idxal olunmuş avadanlıqların dəyəri (investisiya olunmuş məbləğ) həmin layihələr üzrə nəzərdə tutulmuş minimal investisiya məbləğini ötmüşdür.

Cari ilin 9 ayı ərzində 12 sahibkarlıq subyektinə 13 investisiya təşviqi sənədi təqdim edilmişdir. İnvestisiya təşviqi sənədi təqdim edilmiş layihələrin reallaşması nəticəsində yerli istehsala 40.5 mln. manatadək investisiyanın yatırılacağı, 472 iş yerinin açılacağı nəzərdə tutulmuşdur. Eyni zamanda qeyd olunan dövr ərzində investisiya təşviqi sənədini almış hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara 207.6 milyon ABŞ dolları dəyərində texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxalı üçün 481 təsdiqedici sənəd verilmiş və sahibkarlar idxalda tətbiq olunan vergi və rüsumlardan azad olunmuşdur.